Laatst stuitte ik op een fascinerend onderzoek met de veelzeggende titel “Born to Choose” – letterlijk: geboren om te kiezen. Het werd in 2010 gepubliceerd door drie onderzoekers: Leotti, Iyengar en Ochsner
Het artikel onderzocht iets wat we allemaal herkennen: dat onweerstaanbare gevoel dat we zelf willen bepalen wat er gebeurt. Zelfs bij de kleinste dingen – of we nu de route naar het bos kiezen of de soort hondenkoekjes voor onze viervoeter – ervaren we dat een béétje keuze ons beter laat voelen.
Volgens de onderzoekers is dat geen toeval, maar een biologische behoefte.
We zijn letterlijk “bedraad” om controle te willen. Zowel mensen als dieren voelen zich beter, veerkrachtiger en rustiger als ze het idee hebben dat ze invloed hebben op wat er gebeurt. Zelfs als dat idee een beetje een illusie is.
In experimenten bleek bijvoorbeeld dat dieren die zélf iets konden doen om een stressor te stoppen (zoals lawaai), veel minder stresshormonen aanmaakten dan dieren die geen controle hadden. En bij mensen werkt het precies zo: controle – of zelfs de mogelijkheid om te kiezen – vermindert stress en angst en versterkt zelfvertrouwen.
Wat het onderzoek extra interessant maakt, is dat hersenscans lieten zien dat de hersengebieden die actief worden bij beloning en motivatie extra oplichten wanneer iemand zelf mag kiezen. Met andere woorden: kiezen voelt letterlijk goed in ons brein.
De onderzoekers benadrukken wel dat niet álle keuzes fijn zijn. Te veel opties of te moeilijke beslissingen kunnen juist verlammend werken – iets wat iedereen die ooit in een dierenwinkel heeft gestaan tussen twintig soorten hondensnacks vast herkent.
Toch blijft de behoefte aan autonomie overeind: zelfs als we iemand anders laten kiezen, willen we zélf beslissen dát we die keuze uit handen geven.
Of het nu gaat om mensen of honden: de mogelijkheid om te kiezen maakt verschil.
Keuze vergroot het gevoel van veiligheid en controle, verlaagt stress en versterkt het vertrouwen. En dat is precies waarom we in moderne hondentraining steeds meer aandacht besteden aan keuzevrijheid en agency — de hond mag meedenken, meebeslissen en, als het even kan, ook “nee” zeggen.
We zijn tenslotte allemaal geboren om te kiezen.
N.B. Lees ook "De hond leidt de weg" als je je zelf eens een leuk experiment wil doen met je hond meer controle te geven.
